Niektóre leki mogą wchodzić w reakcję ze słońcem, wywołując nieprzyjemne i groźne objawy skórne, takie jak wysypka, rumień, pęcherze czy swędzenie. To tzw. fotouczulenie, czyli nadwrażliwość na promieniowanie UV wywołana przez substancje zawarte w lekach. Jakich preparatów unikać latem i jak chronić się przed działaniami niepożądanymi?

Czym jest fotouczulenie i dlaczego leki mogą je wywoływać?

Fotouczulenie to reakcja skórna spowodowana połączeniem działania substancji chemicznej (zawartej w leku) i promieniowania UV. Objawy pojawiają się najczęściej w miejscach odsłoniętych na słońce: ramionach, dekolcie, twarzy i mogą przypominać poparzenie słoneczne lub reakcję alergiczną. Wyróżnia się dwa mechanizmy:

• fototoksyczność (częstsza, ostra reakcja bez udziału układu odpornościowego),
• fotoalergię (rzadsza, ale wymagająca wcześniejszego uczulenia na daną substancję).

Czasami objawy pojawiają się już po kilkunastu minutach ekspozycji na słońce. Co ważne, fotouczulenie może wystąpić zarówno przy stosowaniu leków doustnych, jak i maści czy kremów nakładanych na skórę.

Jakie grupy leków mogą powodować nadwrażliwość na słońce?

Wiele popularnych leków może zwiększać ryzyko fotouczulenia, dlatego warto czytać ulotki i skonsultować się z lekarzem przed planowanym wypoczynkiem na słońcu. Do najczęstszych należą:

• antybiotyki, zwłaszcza tetracykliny (np. doksycyklina), fluorochinolony i sulfonamidy,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ketoprofen, naproksen),
• leki moczopędne i na nadciśnienie,
• środki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne,
• retinoidy stosowane w leczeniu trądziku i chorób skóry,
• maści z ketoprofenem, kosmetyki z kwasami AHA, olejki zapachowe.

Ryzyko wzrasta również przy stosowaniu suplementów diety zawierających dziurawiec, który silnie uwrażliwia skórę na promieniowanie UV. Nawet zioła i niektóre leki OTC mogą wywołać reakcje fototoksyczne - warto zapytać farmaceutę, czy dany produkt jest bezpieczny latem.

Co robić, jeśli pojawią się objawy fotouczulenia?

Jeśli po ekspozycji na słońce zauważysz zaczerwienienie, świąd, wysypkę, pęcherze lub inne niepokojące zmiany skórne, najlepiej niezwłocznie udać się do lekarza – może to być fotodermatoza, wymagająca leczenia. W pierwszej kolejności należy zejść ze słońca i schłodzić skórę chłodną wodą lub okładem. Można zastosować preparaty łagodzące z aloesem, pantenolem lub chłodzące żele.

Leki przeciwhistaminowe mogą pomóc w złagodzeniu świądu, a w cięższych przypadkach lekarz może zalecić maści sterydowe lub doustne leki przeciwzapalne. Niezbędne jest przerwanie stosowania produktu, który wywołał reakcję – o dalszym leczeniu decyduje specjalista. Nieleczone fotouczulenie może prowadzić do przebarwień i blizn, dlatego lepiej działać szybko i ostrożnie.